(voor bij de Kijken om een hoekje)
In sprookjes of spannende boeken komen soms bijzondere spiegels voor. De pratende spiegel van de boze koningin in Sneeuwwitje of de Tweewegspiegel bij Harry Potter waarmee je als in een soort Skype-gesprek kunt communiceren met iemand anders.
Er is ook veel bijgeloof over spiegels. De Romeingen geloofden al dat als je een spiegel breekt je zeven jaar ongeluk zult hebben. Ze geloofden dat als je in de spiegel kijkt je ziel ziet. Als die spiegel dan breekt, dan breekt dus ook de ziel. Kennelijk kost het zeven jaar om die ziel weer te lijmen. Oftewel, het duurt lang voordat je een nare gebeurtenis hebt verwerkt.
(Voor bij het Energieke lampje)
Zoals beloofd een bericht over Stroom, spanning en weerstand.
We beginnen weer bij de batterij met z'n min-pool en plus-pool. Dat is een bron van elektronen die als elektrische stroom op weg kunnen gaan als de juiste weg wordt aangelegd tussen min-pool en de plus-pool. Hoe meer elektronen tegelijk op weg gaan hoe groter de elektrische stroom. Stroom wordt gemeten in Ampere (afgekort A).
Zolang er geen weg voor de elektronen is aangelegd, blijven die lekker zitten waar ze zitten: veel aan de min-pool, weinig aan de plus-pool. Het verschil tussen het aantal elektronen noemen we de elektrische spanning. Hoe groter het verschil, hoe hoger de spanning.Spanning wordt gemeten in Volts (afgekort V). Een platte knoopcel batterij heeft vaak een spanning van 3V. Een stopcontact levert 230 V.
Het materiaal van de weg tussen de min-pool en de plus-pool van de batterij bepaalt hoeveel moeite de elektronen zullen hebben om er overheen te stromen. Die moeite is de elektrische weerstand van dat materiaal. Die wordt gemeten in Ohms (en afgekort met de griekse letter omega Ω). Hoe lager de weerstand van een materiaal hoe beter het materiaal de elektronen 'geleid' langs de weg. De meeste metalen zoals koper en ijzer zijn goede 'geleiders'. Hout heeft bijvoorbeeld zo'n hoge weerstand dat er geen enkele elektron doorheen kan lopen. Hout is daarom een goede isolator,
Stroom, spanning en weerstand hebben veel met elkaar te maken. Hoe hoger de weerstand van een stroomdraad, des te moeilijker het wordt voor de elektronen om er doorheen te bewegen en dus wordt de spanning tussen de uiteinden van die stroomdraad staat vanzelf hoger. Hoe meer elektronen tegelijk door de draad willen stromen, des te moeilijker het voor ieder elektron wordt om erlangs te komen, dus wordt ook de spanning die over de draad staat hoger.
Florian Sterl legt het goed uit op de website van Science Space:
http://www.sciencespace.nl/article/view.do?supportId=4260
http://www.sciencespace.nl/article/view.do?supportId=4261
Hoe stroom, spanning en weerstand met elkaar samenhangen wordt beschreven door de wet van Ohm. Georg Ohm was een Duitse natuurkundige die rond 1800 leefde en werkte in Munchen.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Georg_Ohm
De jury van het Techniek Toernooi Noord-Holland 2015 bestaat uit hoogleraren en docenten uit Noord-Holland:
Prof. Dr. Hans Akkermans (Koedijk), Vrije Universiteit Amsterdam
Prof. Dr. Hein de Baar (Bergen NH), Rijksuniversiteit Groningen en NIOZ Texel
Prof. Dr. Rob Boom (Oudorp), Technische Universiteit Delft
Prof. Dr. Bart Bijnen (Bergen NH), Vrije Universiteit Amsterdam
Prof. Dr. Bob van Eijk (Castricum), Universiteit Twente en Nikhef Amsterdam
Prof. Dr. Lex Kaper (Krommenie), Vrije Universiteit Amsterdam
Prof. Dr. Els Koffeman (Diemen), Universiteit van Amsterdam en Nikhef Amsterdam
Prof. Dr. Paul Kooijman (Naarden), Universiteit van Amsterdam en Nikhef Amsterdam
Dr. Anneke de Leeuw (Zaandam), Natuurkundedocent St Michael College, Zaandam
Prof. Dr. Pieter Vijn (Schoorl), Nijenrode Business University Breukelen
(voor bij het Energieke lampje)
In Nederland realiseren we ons miscchien niet altijd hoe belangrijk lampen en verlichting in ons leven is. Als het donker wordt doen we een lamp aan om toch te kunnen lezen of ons huiswerk te maken. Met verlichting in winkels of bij marktkraampjes kunnen we ook 'savonds nog steeds spullen kopen en verkopen. Met de verlichting langs het voetbalveld kunnen we 'savonds nog steeds voetballen. Straatverlichting maakt makkelijker om ook nog in het donker te fietsen of auto te rijden.
Dat kan allemaal omdat we overal in Nederland elektriciteit hebben om veel lampen waar we maar willen te laten branden.
Vergelijk dat nu eens met Afrika. Omdat veel Afrikaanse landen dicht bij de evenaar liggen, is het daar elke dag in ieder seizoen al om een uur of 6 'savonds pikkedonker. Omdat er in veel dorpen en stadjes geen elektriciteit is, is het moeilijk om na zonsondergang zonder licht nog veel te doen. Probeer maar eens te voetballen als je alleen wat gaslampjes hebt om bij te lichten.
Met zonnepanelen en led-lampjes kan in Afrika de 'dag' verlengd worden. Energie opwekken uit zonlicht gaat prima in Afrika. Led-lampjes zijn energiezuinig en daarom kunnen ze lang met een batterij doen. Je hebt dan geen elektriciteitsnet nodig.
Philips is actief in Afrika met hun 'Light community centers'. Het is reclame, maar onderstaande YouTube filmpjes laten goed zien wat een led-lampje en een zonnepaneeltje kan betekenen als je geen elektriciteitsnet hebt.
https://www.youtube.com/watch?v=IlRHRx7rXk0
https://www.youtube.com/watch?v=eA-eofijkyE
https://www.youtube.com/watch?v=2P-eSeAbT0U&list=UUUHAXNkl2-wG5fBb3gzgCwA
Een 'liter licht'. Dit kwamen we tegen op YouTube.
Het gaat niet over licht maken met water, maar wel over licht van een led in een pet-fles.
Leuk toch?
Op de website van het Techniek Toernooi is een vraag-en-antwoord pagina geopend.
Hier kun je vragen over de opdrachten stellen.
Uiteraard kun je die ook stellen via de facebookpagina van het Techniek Toernooi Noord-Holland of via email: techniektoernooi.nh-at-gmail.com (vervang wel even '-at-' door een @ )
Een van de eerste vragen op de website ging over het gebruik van water bij de de opdracht 'Het energieke lampje' voor groep 7-8. De bedoeling van de opdracht is om met behulp van het water in de PET-flessen voldoende energie op te wekken om het led-lampje ten minste een halve minuut licht te laten geven.
Dat kan op verschillende manieren.
In de lesbrief wordt vaak geschreven over het stromen van het water uit de PET-flessen. Het is echter geen eis dat het water stroomt.
Daarnaast wordt gesproken over een waterkrachtcentrale en energieomzettingen van de zwaartekrachtsenergie van het water in de PET flessen naar elektrische energie Maar je mag de elektrische energie ook op een andere manier opwekken met het water.
Laat de kinderen experimenteren en zelf bepalen welke manier van elektriciteit opwekken met het water uit de PET-flessen ze het meeste aanspreekt om de opdracht uit te voeren. Ze moeten hun keuze wel kunnen uitleggen tijdens het toernooi.
